Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü, yazılım oluşturmanın temelidir. Çünkü yazılım oluşturmak için tüm süreçlerin adım adım tamamlanmasını sağlar. Mühendisler ve geliştiriciler, maliyet etkinliği ve projenin zamanında tamamlanmasını sağlamak için yazılım oluşturmanın her aşamasında bir planlama kılavuzu olarak SDLC modellerini kullanır. Çünkü yazılım oluştururken hiçbir şey kendiliğinden olmaz, rastgele bir yol izlenemez.

Yazılım geliştirme iyi planlanmış bir süreç içermelidir. Aksi takdirde uzun gecikmeler meydana gelebilir ve hatalı sonuçlar doğurabilir. Etkili bir yazılım geliştirme süreci, yazılım geliştirme yaşam döngüsünün ayrılmaz bir parçasıdır ve hızlı, kaliteli teslimat sağlar.

Yazılım projelerine başlamadan önce yaşam döngüleri ve süreçleri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Bu nedenle SDLC (Software Development Life Cycle) nedir? ne işe yarar? süreçler nasıl ilerler? gelin SDLC hakkında bilinmesi gerekenlere birlikte bakalım.

SDLC Nedir?

Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü (SDLC) modeli, planlamadan bakıma kadar bir yazılım geliştirme projesindeki tüm faaliyetleri açıklayan kavramsal bir çerçevedir. Bu süreç, her biri çeşitli görev ve faaliyetlere sahip farklı modellerle bağlantılıdır. Başka bir ifadeyle SDLC veya Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü, yüksek kaliteli, etkili ve verimli yazılım geliştirmek ve mümkün olan en kısa sürede uygulamak için çerçeve metodolojisidir. Bu terim aynı zamanda yazılım geliştirme süreci modeli olarak da bilinir. SDLC çerçevesi ise önceden tanımlanmış süreçleri, aşamaları içerir ve SDLC' nin her aşaması, yaşam döngüsünün bir sonraki aşaması için gerekli ürünleri sunar.

Yazılım geliştirme, gereksinimlerin uygun şekilde tanımlanmasını, bunların uygulanmasını ve yazılım uygulamasını gerektiren külfetli bir faaliyettir. Ancak faaliyetler burada bitmez, yazılımın dağıtımından sonra, uygun bakım da zamanında yapılmalıdır.

Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü Neden Önemlidir?

Çoğu yazılım, üzerinde ekipler halinde çalışan mühendisler ve programcılar tarafından oluşturulur. Bu süreçte her çalışan projeleri zamanında ve bütçe dahilinde başarıyla tamamlamak için uzmanlıklarıyla katkıda bulunurken tutarlı bir prosedür izlemelidir. SDLC'nin süreci ve tutarlılığı, yazılımı zamanında ve başarılı bir şekilde teslim etmek için gereklidir.

SDLC, başarı için her projenin ana hatlarını çizer ve ilgili tüm tarafları aynı sayfada tutar, bu da hem düşük maliyetli kaliteli yazılıma hem de genel olarak maliyet düşürme çabalarına destek olur. SDLC, yazılım geliştirmeyi kolaylaştırır. Bu yaklaşım, geliştirme sürecine büyük bir değer katar. SDLC'nin diğer avantajları ise şunlardır:

• Yazılımı daha hızlı bir şekilde pazara sunmanızı destekler: Geliştirme ve tedarik süresi önemli ölçüde azaltılabilirken, daha kaliteli yazılım, üretim süreçlerinde hata veya tutarsızlık olasılığını azaltır.
• SDLC modeli, yönetim kontrolünü sağlar: Hem küçük hem de büyük projelerin proje yöneticileri, görselleştirme özelliklerini ve izleme grafiklerini kullanarak belirli bir görevin veya girişimin ilerlemesini izlemek için SDLC çerçevesini kullanabilir.
• Yazılım yaşam döngüsü geliştirme ekiplerini birleştirmeye yardımcı olur: Yazılım Yaşam Döngüsü, bir geliştirme ekibinin tüm üyelerinin tek bir çatı altında toplanmasına yardımcı olur, böylece herkes ne bekleyeceğini anlayabilir ve bunun için etkili bir şekilde planlayabilir.
• Ekipler arasındaki mevcut siloları ortadan kaldırır: SDLC aşamaları, üyeleri arasındaki iletişimi ve işbirliğini teşvik ederek ekipler arasındaki siloları yıkmaya yardımcı olur.
• Rollerin ve sorumlulukların net olmasını sağlar: Her SDLC aşaması, amacı açıkça belirtir. Bu nedenle, her ekip üyesi, içindeki kendi konumunu bilir.

Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü SDLC Süreçleri

SDLC, mevcut müşteri sistemi eksikliklerini değerlendirerek çalışır ve yaşam döngüsü aşamalarını takip ederek yeni sistemin gereksinimlerini belirler. Yazılım istemci ortamına dağıtıldıktan sonra bile kullanıcı sorunları ve ortaya çıkan ek iyileştirmeler bir sonraki döngü için bir gereksinim haline gelebilir. Yazılım geliştirme yaşam döngüsü, sürekli iyileştirme için bir modeldir ve belirli aşamalardan oluşur. Tüm bu Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü altı ana aşamaya ayrılabilir:

1. Zorunlu Aşama

Yazılım geliştirme yaşam döngüsünün ilk aşamasıdır ve yazılım için gereksinimlerin toplanmasını içerir. Gereksinimlerin toplanması ve analizi, SDLC'nin en kritik aşamasıdır. Bu aşamada iş analisti, iş süreçlerine göre belirlenen ihtiyaçları müşteriden ve diğer paydaşlardan toplar ve İş Gereksinim Spesifikasyonu (BSR) belgesinde yer verir. SDLC gereksinimleri aşamasındaki en yaygın adımlar şunlardır:

• Müşteri gereksinimlerini anlama
• Süreç akış şemaları oluşturma

2. Analiz - Planlama Aşaması

SDLC Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü sürecindeki bir sonraki adım, ürün gereksinimlerinin tanımlanması ve belgelenmesi ve bunların müşteri ve diğer paydaşlar tarafından onaylanmasını sağlamaktır. Bu belge, Yazılım Gereksinim Spesifikasyonu (SRS) belgesi olarak bilinir. Yazılım Gereksinim Spesifikasyonları (SRS), yazılım geliştirme yaşam döngüsü boyunca tasarlanması ve geliştirilmesi gereken tüm ürün gereksinimlerini kapsar. Analiz ve planlama aşamasındaki en yaygın adımlar şunlardır:

• Bir proje planı hazırlama
• Kaynakların değerlendirilmesi ve tanımlanması
• Fizibilite değerlendirmesi

3. Tasarım ve Prototip Aşaması

Üçüncü aşamada, ekip yazılım mimarisini tasarlarken şimdiye kadar toplanan tüm bilgiler bir araya getirir. İş için en iyi olduğunu düşündükleri birini seçebilmek için birden fazla tasarım sunabilirler. Bu aşama, yazılım mimarisi, prototip oluşturma ve kullanıcı deneyimi tasarımına odaklanır. Yazılım geliştirme yaşam döngüsündeki tasarım aşaması, iki işlevsel adımı içerir:

• Üst Düzey Tasarım (HLD), yazılım ürününün mimarisini sağlar. Yazılım mimarları ve kıdemli geliştiriciler bu tasarımı geliştirir.
• Düşük Seviyeli Tasarım (LLD), üründeki her işlev ve parçanın işleyişini ve çalışmalarını ortaya koyar.

4. Geliştirme ve Uygulama aşaması

Geliştirme ve Dağıtım aşaması, yazılım geliştiricilerin ürünün kodunu yazmaya başladığı, operasyon ekibinin sunucular için fiziksel donanımı kuracağı ve tasarımcıların kullanıcı arayüzünü programlayacağı aşamadır. Kodlama aşaması, tasarımın çalışan bir yazılım ürününe dönüştürülmesi sürecidir. Bu aşamadaki iki önemli adım şunlardır:

• BT altyapısının kurulması
• Yazılım için kod tabanı oluşturma

5. Test aşaması

Geliştirme ve devreye alma aşamasında, sunucular, veri tabanları ve uygulamalar kurulur. Artık test aşamasında hazır olan yazılım test ekibine geçmektedir. Test ve KG (Kalite Güvencesi) ekibi, tüm gereksinimlerin karşılandığını doğrulayarak tüm işlevlerin beklendiği gibi çalışmasını sağlar ve olası hataları belirleyip hata izleme sistemine bildirir. Hatalar daha sonra geliştiricilere atanır ve düzeltilir. Bu süreç aynı zamanda Hata Yaşam Döngüsü olarak da bilinir. Bu aşamadaki iki ana faaliyet şunlardır:

• Kod ve test senaryoları
• Test senaryolarının yürütülmesi

6. Uygulama ve bakım aşaması

Uygulama aşamasında, operasyon ekibi en sonunda aşamalandırma veya geliştirme ortamı sistemlerine odaklanır ve yazılımı üretime hazır hale getirir. Uygulama ekibi yeni donanım ve sunucular kurar ve her şeyi üretim için ölçeklenebilir olduğundan emin olur. Bu da, gerçek zamanlı kullanıcılar için bağlantıların ve veri tabanlarının ayarlanmasını ve geliştirme ekipleri, sürüm yöneticileriyle senkronizasyonunu sağlar. Üretim birimi kurulduktan sonra gerçek kullanıcılar için canlı yayına geçecek olan uygulama milyonlarca kullanıcı tarafından indirilebilir.

Bakım ekibi ise uygulamayı her koşulda destekler ve yazılımı gerçek müşteri senaryolarına uyacak şekilde güncelleyerek ve iyileştirir.

Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü Modelleri

Yazılım geliştirme yöntemleri proje türüne göre değişir. Tüm modeller teoride benzer adımları takip ederken, uygulamaya geçtiğinde her biri farklı şekilde uygulanır. İşte yaygın olarak kullanılan SDLV Modelleri.

Şelale Modeli

Şelale modeli, yazılım geliştirmeye yönelik en eski ve yazılım geliştirmeye doğrusal sıralı bir yaklaşımdır. Bu modelde, sıralı ilerleme, gerçek bir şelale gibi sürekli olarak aşağı doğru akıyor gibi görünür. Bu modelin anlaşılması ve kullanılması kolaydır. Şelale modelinde bir sonraki aşamaya geçmeden önce her aşamanın eksiksiz olarak tamamlanması gerekir. En son test aşamasına geçilir.

V Model

V-Shaped Model veya V-Model, şelale modelinin bir uzantısıdır. Bu SDLC modelinde, yazılım geliştirme sırayla V şeklinde gerçekleşir. Doğrulama ve geçerli kılma yaklaşımıdır. V modelinin her aşaması, bir sonraki aşama başlamadan önce tamamlanır. V-Model'de ürünün testi, ilgili geliştirme aşamalarına paralel olarak yapılır. V şeklindeki modelde, geliştirme yaşam döngüsündeki her aşama, farklı test aşamalarıyla doğrudan ilişkilendirilir.

Prototip Model

Prototip modeli, sınırlı işlevselliğe sahip yazılımın çalışan modelidir. Bu modelde geliştiriciler, müşteri tarafından sağlanan en faydalı özelliklerle gerçek ürünün çalışan bir prototipini oluşturur.

Prototip hazır olduğunda değerlendirilmek üzere müşteriye teslim edilir. Müşteri geri bildirimlerinin ardından, geliştiriciler tarafından yeni son tarihler ve süreçler belirlenir. Diğer modellere kıyasla çoklu yinelemeleri azaltır.

Yinelemeli/Artımlı model

Yinelemeli veya artımlı yaşam döngüsü modeli, küçük bir yazılım gereksinimleri kümesinin basit bir şekilde uygulanmasıyla başlar ve tüm sistem dağıtılana/dağıtılmaya hazır olana kadar yazılımı kademeli olarak geliştirir. Yinelemeli model, müşteri geri dönüşleriyle başlamaz. Bunun yerine, yazılım geliştirme, gereksinimin bir alt kümesiyle başlar ve son ürünü geliştirmeden önce birden çok yinelemede kademeli olarak iyileştirilir.

Spiral Modeli

Spiral model, yinelemeli model ile şelale modelinin bir kombinasyonudur. Diğer modellerde hesaplanmayan riskleri göz önüne alarak yazılım oluşturulmasını sağlar. Amaç, risk analizine güçlü bir vurgu yaparak yazılımın prototipini oluşturmaktır. Spiral model, her yinelemede ürünün kademeli olarak serbest bırakılmasına ve iyileştirilmesine olanak tanır.

Çevik (Agile) Model

Agile aslında bir uygulamayı çok daha organize ve hızlı bir şekilde devreye alma felsefesi olan bir yazılım geliştirme metodolojisidir. Basitçe ifade etmek gerekirse çevik, hızlı bir geliştirme ve uygulama zinciridir. Çevik model, değişen iş gereksinimlerine uyum sağlamak için uygulamayı mikro hizmetler modelini izleyerek küçük kod parçalarına böler ve kısa yinelemeler kullanarak artımlı olarak yazılım oluşturmaya yardımcı olur.

Big Bang Model WIP, DevOPs Model gibi farklı modellere de sahip Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü, yazılım geliştirme süreçlerinde izleyebileceğiniz temel adımlar oluşturur ve daha net sonuçlar almanızı sağlar. Komtaş ekosistemi sayesinde yazılım geliştirme aşamalarında hizmetlerden yararlanabilir, veri ya da yapay zeka destekli çözümler için hemen iletişime geçebilirsiniz.

‍