Ürün yaşam döngüsü, tüketicilerle buluşmasından piyasadan kalktığı zamana kadar olan süreyi ifade eder. Ürünlerin yaşam süresi genellikle dört farklı aşamadan oluşur. Bunlar giriş, büyüme, olgunluk ve düşüş süreçleridir. Ürün yaşam döngüleri; pazarlama uzmanları tarafından reklam çalışmalarının, fiyat noktalarının, ürün pazarlama yöntemlerinin, paketleme tasarımlarının ve daha pek çok faaliyetin belirlenmesine yardımcı olmak için kullanılır. Bir ürünü desteklemeye yönelik tüm bu stratejik yöntemler ürün yaşam döngüsü yönetimi olarak açıklanır. İngilizcede product lifecycle management olarak bilinen kavram ayrıca yeni ürünlerin ne zaman piyasaya sürülmesi gerektiğini belirlemeye de katkı sağlayabilir. Peki, product lifecycle management nedir, aşamaları nelerdir ve neden önemlidir? Gelin işletmeler için kritik değere sahip olan ürün yaşam döngüsü kavramının tüm detaylarına yakından bakalım.
Ürün yaşam döngüsü yönetimi (product lifecycle management), bir ürünün yaşam döngüsünün belirli aşamalarından geçerken incelenmesini ifade eder. Yukarıda da bahsedildiği gibi bu aşamalar; ürün geliştirme, ürünü piyasaya sürme, olgunluk/stabilite ve gerileme periyotlarıdır.
PLM, ürünün üretimi ve pazarlanması konusunda faydalı bilgiler içerir. Ürün yaşam döngüsü sayesinde kurumlar, fiyatlandırmadan tanıtıma, pazar genişletmeden maliyet düşürmeye kadar birçok önemli iş kararları alabilir ve potansiyel iş fırsatlarını değerlendirebilir.
Bir ürünün yaşam döngüsünün çeşitli aşamalardan geçmesi ürünün tüketicilere nasıl pazarlanacağını belirler. Bir ürünü başarılı bir şekilde pazara sunmak için talep ve ürün popülaritesinde bir artış görmenin ardından eski ürünleri piyasadan uzaklaştırmak gerekebilir. Yeni ürün pazarda yerleşik hale geldikçe ürün pazarlama çabaları azalır, pazarlama ve üretimle ilgili maliyetler düşer. Ürün piyasada olgunlaşıp düşüşe geçtikçe talep azalır ve ürün daha yeni bir alternatifle değiştirilmek üzere piyasadan kaldırılabilir.
Ürün yaşam döngüsünün dört aşamasını iyi şekilde yönetmek, kȃrlılığı artırmaya ve getirileri en üst düzeye çıkarmaya yardımcı olur. Bunun aksi yönünde hareket etmek ise bir ürünün potansiyelini karşılayamamasına ve raf ömrünün kısalmasına neden olabilir. Bir ürünün yaşam döngüsünün dört aşaması aşağıdaki gibidir:
Bu aşama, tüketicileri ürün ve faydaları hakkında bilinçlendirmek için reklam ve pazarlama yatırımları yapmayı ve bu alanda bir pazar stratejisi geliştirmeyi içerir. Pazara giriş ve geliştirme aşamasında talep yaratılmaya çalışıldığı için satışlar yavaş seyretme eğilimindedir. Söz konusu süreç ürünün niteliğine, ne kadar yeni olduğuna, müşteri ihtiyaçlarına ne kadar uyduğuna ve pazarda rekabet olup olmadığına bağlı olarak belirli bir zaman alabilir. Müşteri ihtiyaçlarına hitap eden yeni bir ürün yaratmanın pazarda başarılı olma ihtimali daha fazladır. Ancak bu, ürünün tam anlamıyla başarılı olabileceği sonucunu da doğurmaz. Dolayısıyla birçok şirket, piyasadaki yenilikçi bir ürünün izinden gitmeyi, mevcut bir ürünü iyileştirmeyi veya kendi versiyonunu piyasaya sürmeyi tercih eder.
Bir ürün, pazara giriş sürecinde başarılı bir şekilde ilerliyorsa yaşam döngüsünün büyüme aşamasına girmeye hazır demektir. Bu aşamada veriler ürüne yönelik artan talebin üretimde bir artışı teşvik ettiğini ve ürünün daha yaygın olarak kullanılabilir hale geldiğini göstermelidir. Pazara giriş ve geliştirme aşamasının istikrarlı şekilde ilerlemesi neticesinde ürün keskin bir yükselişe geçer. Bu sırada ise bazı rakipler, ilgili ürünün değişik versiyonları, birebir kopyaları veya benzerleri ile pazara giriş yapabilir. Tüketiciye başka alternatifler sunulduğundan siz konusu aşamada markalaşma stratejisi pazardaki konumunuzu korumak için son derece önemlidir. Öte yandan ürün fiyatlandırması ve ulaşılabilirliği de yükselen rekabet karşısında satışları artırmaya devam etmek için önemli faktörler haline gelir.
Ürünün olgunlaşması aşamasında pazarda artık bir ürün vardır. Böylece zamanla mevcut ürünü üretme ve pazarlama maliyeti düşer. Ürün yaşam döngüsü bu aşamaya ulaştığında ise pazar doygunluğu başlar. Pek çok kullanıcı, artık ürünü satın almış olacak ve yeni rakipler çıkar. Bu durum da yine pazar payını korumak için markalaşma, fiyat ve ürün farklılaştırmasının önemli olacağını ortaya koyar. Ürün olgunluk aşamasında perakende şirketleri, tanıtım yerine stok yapan ve sipariş alan kişiler haline gelir.
Ürün düşüşü aşamasında diğer şirketler ek ürün özellikleri veya daha düşük fiyatlar ile ilgili ürünü taklit etmeye çalışır. Pazarda rekabet artmaya devam ettikçe ise ürünün yaşam döngüsü düşüşe geçer. Söz konusu düşüşe mevcut ürün özelliklerinin yerini alan yenilikler de neden olabilir. Ortaya çıkan pazar doygunluğu durumu üründe artık elde edilecek herhangi bir kâr olmadığı anlamına gelir. Bu noktada birçok şirket farklı girişimlere yönelmeye başlar. Bazı ürünler düşüş döngüsünden kurtulsa da üretim daha küçük ölçekte olur, fiyatlar ve kȃr marjları düşebilir. Ancak belirli durumlarda eski bir ürüne olan ilgiyi canlandırmak için stil ve yenilik çalışmaları yapmak, ürünü modernize etmek döngüyü tersine çevirebilir.
Etkili bir ürün yaşam döngüsü yönetimi şirketin rakiplerinden daha iyi performans göstermesini sağlar. Böylece işletme oldukça kârlı ve tüketici talep ettiği sürece devam eden bir ürün potansiyeline sahip olabilir. Ürün yaşam döngüsü faaliyetlerini yakından incelemek ve verimli planlamalar yapmak ürünün üretimine dahil olan birçok şirket, departman ve çalışanın da bu iş birliğine dahil olması demektir.
Ayrıca product lifecycle management sistemlerini kullanmak işletmelerin yeni ürün geliştirmenin zorluğundan ve tekniğinden uzak durmasına katkı sunabilir. Şirketin müşteri ilişkileri yönetimi, kurumsal kaynakları, tedarikçi ilişkileri gibi alanlarında doğru yapılandırmalar gerçekleştirildiğinde ürünlerin yaşam döngüleri de daha verimli bir şekilde yönetilebilir. Buna ek olarak mevcut ürünün yenilikler dahilinde pazara sunulması halihazırdaki pazar payının iyileştirilmesi de yaşam döngüsü süreçlerine hakim olmakla mümkündür.
Öte yandan bir ürünün yaşam döngüsünün hangi aşamasında olduğunu belirlemek ürünün nasıl pazarlanacağını ortaya koymak açısından faydalıdır. Örneğin, yeni bir ürün tanıtım aşamasında olduğu için daha fazla reklam gerektirirken olgun bir ürünün ise farklılaştırılma ihtiyacı içinde olabilir. Bu da etkili bir PLM yönetimi süreci ve detaylı analiz sonuçlarına göre gerçekleştirilebilir.
İyi bir ürün yaşam döngüsü yönetiminin; ürünü piyasaya daha hızlı sürmek, daha kaliteli bir ürün yaratmak, ürün güvenliğini iyileştirmek, satış fırsatlarını artırmak, hataları en aza indirmek gibi birçok faydası vardır. Ürün yönetim süreçlerini takip etmek için belge yönetimi, tasarım entegrasyonu ve süreç yönetimi gibi pek çok farklı iş zekası uygulamasından yararlanmak mümkündür. Ürün yaşam döngüsünün şirketlere avantajları ise aşağıdaki gibidir:
Siz de ürün/hizmet yaratma aşamasında etkin bir ürün yaşam döngüsü planlaması gerçekleştirmek için Komtaş’ın kapsamlı veri ve analitik ekosisteminden faydalanabilirsiniz. Komtaş’ın yenilikçi iş zekası çözümleri ile ürünlerinizin yaşam döngülerini takip ederek iyileştirme çalışmalarınızı yapabilirsiniz.
Veri temizleme, veya veri sürtmesi, bir veri tabanından yanlış olan verileri veya kayıtları tespit etme ve düzeltme veya kaldırma işlemidir. Düzgün şekilde formatlanmamış veya çift veri ya da kayıtları düzeltmeyi veya kaldırmayı da kapsar.
Kestirimsel analizin bir türü veya uzantısı olan öngörücü analiz, belirli bilgi durumlarına ulaşıldığında veya koşullar karşılandığında belirli aksiyonları tavsiye etmek veya öngörmek için kullanılır.
Bayesian Networks (Bayes Ağları), olasılıksal grafik modellerinin en yaygın kullanılan türlerinden biridir. Belirsizlik altında karar verme ve çıkarım yapma konusunda etkili çözümler sunan bu ağlar, yapay zeka, makine öğrenimi ve veri analizi alanlarında kritik bir rol oynamaktadır.
Sektöründe öncü 120'den fazla şirket ile 200'den fazla başarılı proje geliştirerek Türkiye'nin alanında lider şirketleri ile çalışıyoruz.
Siz de başarılı iş ortaklarımız arasındaki yerinizi alın.
Formu doldurarak çözüm danışmanlarımızın tarafınıza en hızlı şekilde ulaşmasını sağlayın.
30+ yıllık birikim ve tecrübemizi ekosistemimizdeki mükemmeliyet merkezleri ile birleştirerek kurumunuzu dijital dönüşüme liderlik etmesi için hazırlıyoruz!
Komtaş A.Ş. | 2022
Tüm Hakları Saklıdır.
